Η σωστή λειτουργία του γεννητικού συστήματος είναι βασική προϋπόθεση για την απόκτηση ενός παιδιού αλλά και για την εξασφάλιση της υγείας της γυναίκας. Η αρχή γίνεται από τον εγκέφαλο, ο οποίος από κάποια τμήματά του (υποθάλαμος - υπόφυση) απελευθερώνει κάποιες ουσίες κατά κύματα. Οι ουσίες αυτές, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, φτάνουν στις ωοθήκες.

Η ωοθήκη είναι ένα σχετικά μικρό σε μέγεθος και διαστάσεις όργανο (10 με 20 γραμμάρια)  αλλά έχει  σημαντικό ρόλο. Είναι το κύριο όργανο που συμμετέχει στην αναπαραγωγή με διπλό ρόλο: αφενός στην παραγωγή των ωαρίων, αφετέρου δε, την έκκριση των γυναικείων ορμονών (οιστρογόνα).

Όταν οι ορμόνες του εγκεφάλου φτάσουν στις ωοθήκες τις διεγείρουν και αυτές με τη σειρά τους ξεκινούν να παράγουν κάποιες «γυναικείες» ορμόνες (τα οιστρογόνα και την  προγεστερόνη). Οι ωοθήκες παράγουν και ανδρογόνα (ανδρικές ορμόνες). Τα ανδρογόνα μετατρέπονται μέσα στην ωοθήκη και πάλι σε οιστρογόνα (σε γυναικείες ορμόνες δηλαδή), μέσω κάποιων ενζύμων. Η όλη διαδικασία παραγωγής των οιστρογόνων, εκτός από την παραγωγή στην ωοθήκη, μπορεί να γίνει και σε άλλα σημεία του σώματος, όπως για παράδειγμα στο λιπώδη ιστό. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν περισσότερα οιστρογόνα.

Στις ωοθήκες δημιουργούνται και τα ωοθυλάκια (μικρά κυστίδια). Κάθε ωοθήκη περιέχει ένα μεγάλο αριθμό ωαρίων. Κάθε ωοθυλάκιο περιέχει ένα γαμετικό κύτταρο (δηλαδή το ωάριο). Κατά τη γέννηση, 1-2 εκατομμύρια ωάρια βρίσκονται στην ωοθήκη. Κατά την έναρξη της Εφηβείας μόνο 300.000 είναι διαθέσιμα για ωοθυλακιορρηξία. Από αυτά τα περισσότερα θα καταστραφούν και μόνο 400-500 θα απελευθερωθούν από την ωοθήκη, αναζητώντας να γονιμοποιηθούν. Η ωοθήκη, μια φορά κάθε μήνα περίπου, απελευθερώνει ένα ωάριο, το οποίο εάν συναντηθεί με σπερματοζωάριο και γονιμοποιηθεί από αυτό θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός εμβρύου και κατ’ επέκταση μιας εγκυμοσύνης.

Για τη φιλοξενία της εγκυμοσύνης, κάθε μήνα η μήτρα προετοιμάζεται ανάλογα. Το εσωτερικό της μήτρας (ενδομητρική κοιλότητα), επενδύεται από ένα στρώμα κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά, κάθε μήνα και κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων που παράγονται από την ωοθήκη, υπερπλάσσεται (“φουσκώνει”). Ο στόχος είναι να προετοιμάσει ένα κατάλληλο περιβάλλον για να υποδεχθεί το έμβρυο, σε περίπτωση που το ωάριο γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο. Το ενδομήτριο αυτό είναι πλούσιο σε αιμοφόρα αγγεία. Έτσι, η μεγάλη ποσότητα αίματος που φτάνει εκεί μεταφέρει  και πολλές θρεπτικές ουσίες, για την εμφύτευση και ανάπτυξη του γονιμοποιημένου ωαρίου – εμβρύου. Στην περίπτωση όμως που δεν υπάρξει γονιμοποίηση, δεν υπάρξει δηλαδή εγκυμοσύνη, τότε το στρώμα αυτό του εσωτερικού χιτώνα της μήτρας (ενδομήτριο), αποπίπτει, δηλαδή “πέφτει”. Το  αποτέλεσμα είναι να σπάνε τα αιμοφόρα αγγεία, και έτσι να έχουμε κάθε μήνα την εμφάνιση αιμορραγίας από τη μήτρα και τον κόλπο, που είναι η γνωστή μας “περίοδος”.

Με την πτώση του ενδομητρίου και την “περίοδο”, ξεκινά αυτόματα η προετοιμασία της μήτρας και του ενδομητρίου για τον επόμενο μήνα, που θα δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για την υποδοχή του επόμενου ωαρίου που θα απελευθερωθεί πιθανά και θα γονιμοποιηθεί, περίπου σε ένα μήνα.

Η απελευθέρωση του ωαρίου από την ωοθήκη και η περιφορά του από την ωοθήκη μέχρι και τη μήτρα (δηλαδή ο χρόνος ζωής του ωαρίου), οριοθετεί τις γόνιμες ημέρες του κύκλου της γυναίκας. Είναι οι ημέρες κατά τις οποίες, αν υπάρξει επαφή, πιθανολογείται η δημιουργία εγκυμοσύνης.