«Αθλητική Τριάδα» ονομάζει ο γυναικολόγος ένα συγκεκριμένο συνδυασμό τριών καταστάσεων όταν συνυπάρχουν σε μια γυναίκα.

Αυτές είναι:

• Οστεοπόρωση,
• Διαταραχές της εμμήνου ρύσεως (δηλαδή της «περιόδου») και
• Διαταραχές της διατροφής.

Η Αθλητική τριάδα είναι μια από τις πιο συχνές και ίσως μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία των αθλητριών, ανάλογα με το είδος του αθλήματος, τη συχνότητα και την ένταση της προπόνησης.
Είναι ένα πρόβλημα που η βάση του είναι η μείωση των οιστρογόνων (γυναικείων ορμονών), που προκαλείται ως αντίδραση του οργανισμού στις υπέρμετρες κακουχίες της υπερεντατικής προπόνησης. Αυτό που κυρίως μας απασχολεί και πρέπει να επισημάνει ο γυναικολόγος είναι οι σοβαρές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία των νέων γυναικών, τόσο στο σκελετό όσο και στο καρδιαγγειακό σύστημα. Η άμεση αντιμετώπιση του προβλήματος με τη συμβολή του γυναικολόγου είναι επιτακτική.
Διαταραχές του Κύκλου της Εμμήνου Ρύσεως

Η έντονη προπόνηση μπορεί να προκαλέσει διαταραχές του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Η εξαντλητική άσκηση μπορεί να είναι αιτία να καθυστερήσει, κατά τουλάχιστον τρία χρόνια, η Ενήβωση (η ανάπτυξη του στήθους, η ανάπτυξη της τρίχωσης των έξω γεννητικών οργάνων κλπ), ή και η Εμμηναρχή (η εμφάνιση της πρώτης «περιόδου»), συγκριτικά με κορίτσια που άρχισαν την έντονη άσκηση μετά την έναρξη της «περιόδου».
Ειδικά στις αθλήτριες που έχουν χαμηλό σωματικό βάρος και ταυτόχρονα ασκούνται έντονα, κυρίως σε επίπεδο πρωταθλητισμού, μπορεί η «περίοδος» να σταματήσει τελείως. Η απορρύθμιση της αναπαραγωγικής λειτουργίας σε σχέση με την έντονη άσκηση, τη μεγάλη κατανάλωση ενέργειας και το στρες αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η «περίοδος» μπορεί να εμφανιστεί ξανά μετά από λίγους μήνες αποχής από τις προπονήσεις και ξεκούρασης.

Διατροφικές Διαταραχές

Για τη φυσιολογική λειτουργία του «κύκλου» και τη μηνιαία εμφάνιση της «περιόδου», είναι απαραίτητο να υπάρχει συγκεκριμένο ποσοστό σωματικού λίπους, πάνω από κάποια συγκεκριμένα επίπεδα. Η πολύ μεγάλη μείωση του σωματικού λίπους λόγω της μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας εξαιτίας της υπερεντατικής προπόνησης, η έντονη δίαιτα, ιδίως την περίοδο πριν από τους αγώνες, αλλά και το στρες της αθλήτριας, έχουν ως αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις την ισχνή παρουσία του σωματικού λίπους με συνέπεια την αρνητική επίδραση στον εμμηνορρυσιακό κύκλο.

Επιπρόσθετα, θα πρέπει να τονιστεί ότι πολλές αθλήτριες στην προσπάθεια να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, προσπαθούν να μειώσουν το σωματικό βάρους τους. Έτσι, με την παρότρυνση πολλές φορές γονέων και προπονητών, μειώνουν δραστικά την ποσότητα της τροφής που λαμβάνουν, παρά το γεγονός ότι αυξάνονται ραγδαία οι ανάγκες του οργανισμού σε ενέργεια, λόγω των προπονήσεων. Τέτοιες διατροφικές διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε παθολογικές καταστάσεις, όπως η νευρική ανορεξία, η οποία παρατηρείται σε αυξημένα ποσοστά στις έφηβες. Η νευρική ανορεξία είναι μια ασθένεια που οδηγεί τον ασθενή σε επικίνδυνες ατραπούς και περίπου το 6% αυτών καταλήγει σε θάνατο.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε τέτοιες καταστάσεις έτσι ώστε οι διατροφικές διαταραχές να γίνονται αντιληπτές και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Οι γονείς, οι προπονητές και οι επαγγελματίες υγείας θα πρέπει να είναι σε επαγρύπνηση για να ανιχνευτούν εγκαίρως τέτοια προβλήματα, έχοντας παράλληλα υπόψη τους ότι η απλή μέτρηση του βάρους της αθλήτριας δεν είναι αξιόπιστη και δεν μπορεί να είναι το μοναδικό κριτήριο, καθώς η μείωση του λίπους μπορεί να μη γίνει εύκολα αντιληπτή, αφού συχνά το συνολικό σωματικό βάρος παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητο, λόγω της αντικατάστασης του λίπους από μυϊκή μάζα.

Οστεοπενία- Οστεοπόρωση

Η πυκνότητα των οστών στις γυναίκες εξαρτάται από τα οιστρογόνα (γυναικείες ορμόνες) που κυκλοφορούν στο αίμα. Ουσιαστικά, η οστική μάζα αυξάνεται συνήθως από την περίοδο της εφηβείας ως και την ηλικία των 30 ετών περίπου. Όταν η έντονη άσκηση προκαλεί διαταραχές του Κύκλου, τότε διαταράσσεται και η φυσιολογική εναπόθεση οστικής μάζας, εμφανίζονται σκελετικά προβλήματα και αυξημένος κίνδυνος για κατάγματα σε οστά που δέχονται τις μεγαλύτερες μηχανικές πιέσεις, όπως για παράδειγμα η σπονδυλική στήλη. Μπορούμε να πούμε κατ’ αντιστοιχία ότι όταν σταματά η «περίοδος», η ταχύτητα μείωσης της οστικής μάζας είναι παρόμοια με εκείνη των γυναικών που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση. Γι’ αυτό θεωρείται κρίσιμο να υπάρξει άμεση διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος, καθώς η απώλεια είναι πιο γρήγορη στα πρώτα χρόνια της διαταραχής.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Ο γυναικολόγος είναι ίσως ο πρώτος ιατρός που θα έρθει σε επαφή με το πρόβλημα της Αθλητικής Τριάδας, καθώς το συχνότερο και πιο εμφανές σύμπτωμα, το οποίο θα οδηγήσει τη γυναίκα στον ιατρό, είναι η απουσία της «περιόδου». Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό της αθλήτριας, την εργαστηριακή εξέταση για να διερευνηθούν τα επίπεδα των ορμονών της, αλλά και το υπερηχογράφημα. Επίσης, είναι απόλυτα απαραίτητος ο υπολογισμός της οστικής πυκνότητας.
Όσες αθλήτριες με χαμηλό σωματικό βάρος, δεν έχουν «περίοδο», πρέπει να ακολουθούν ειδική διατροφή, καθώς η ορμονική θεραπεία από μόνη της, δεν διορθώνει τη οστική πυκνότητα, αν το σωματικό βάρος παραμένει χαμηλό.

Όταν μειωθεί η ένταση της προπόνησης και αυξηθεί το σωματικό βάρος, τότε επανέρχεται ή ξεκινά η «περίοδος», εμφανίζονται η ομαλή ανάπτυξη των μαστών, η τρίχωση των έξω γεννητικών οργάνων, και η αύξηση της οστικής πυκνότητας και του ύψους. Ο γυναικολόγος προσδιορίζει την ορμονική θεραπεία που είναι απαραίτητη, για να αναπληρωθούν οι γυναικείες ορμόνες που λείπουν, και να προλάβουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του προβλήματος, τόσο στο σκελετό όσο και στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Και σε αυτές τις περιπτώσεις της Αθλητική Τριάδας, ο γυναικολόγος με τη σωστή καθοδήγηση, παρακολούθηση και φαρμακευτική αγωγή, βοηθά και προστατεύει ουσιαστικά την αναπαραγωγική, αλλά και τη γενικότερη υγεία της σημερινής αθλήτριας και αυριανής μητέρας.